Αποκριάτικα έθιμα σε όλη την Ελλάδα

Αθήνα

Για την Καθαρά Δευτέρα υπάρχει πάντα η λύση του Φιλοπάππου και του πετάγματος χαρταετού μαζί με τον (καινούρgιο μάλιστα) δήμαρχο Αθηναίων κ. Γιώργο Καμίνη. Αν όμως το τριήμερο σας βρει εκτός Αθηνών, μια σειρά από έθιμα σε όλη την Ελλάδα – άλλα παμπάλαια και άλλα νεότερα – είναι εκεί για να σας διασκεδάσουν.


Καρναβάλια, μεταμφιέσεις και... αισχρολογίες για την Κυριακή της Αποκριάς. Σαρακοστιανά, χαρταετοί αλλά και σε μερικές περιπτώσεις συνέχιση του Καρναβαλιού και των μεταμφιέσεων την Καθαρά Δευτέρα.

Η δύσκολη οικονομικά περίοδος που διανύουμε αλλά και ο Καλλικράτης δεν άφησαν ανεπηρέαστο ακόμα και το Καρναβάλι. Ετσι οι περισσότεροι δήμοι της χώρας άρχισαν τη… νηστεία πιο νωρίς, περικόπτοντας κονδύλια που αφορούσαν εκδηλώσεις για την Αποκριά. «Οι καλλικρατικοί δήμοι δεν έχουν τις δυνατότητες που είχαν οι νομαρχίες για τέτοιου είδους εκδηλώσεις» λέει η αντιδήμαρχος Πολιτισμού του Δήμου Καστοριάς κυρία Ειρήνη Γεωργοσοπούλου. «Από την άλλη οι Απόκριες αποτελούν μια ευκαιρία για προσέλκυση τουριστών, οπότε δεν μπορούσαμε να αφήσουμε την πόλη χωρίς να γίνει τίποτα. Απλά θα αποφύγουμε τις σπατάλες» συμπληρώνει.

«Για εμάς οι Απόκριες και τα Κούλουμα αποτελούν ασπίδα απέναντι στην κρίση» λέει από την πλευρά του ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού στον Τύρναβο κ. Δημήτριος Χαλούλης. «Είναι πολύς ο κόσμος, ντόπιοι και επισκέπτες, που περιμένουν πώς και πώς τις συγκεκριμένες γιορτές» καταλήγει.

Πέρα από τις κλασικές, Πάτρα ή Ξάνθη, μια σειρά από πόλεις της Ελλάδας θα γιορτάσουν τις Απόκριες και τα Κούλουμα με τον δικό τους τρόπο.

ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ
Γαλαξίδι
Αλευρομουτζουρώματα
Αν βρεθείτε στο Γαλαξίδι το απόγευμα της Καθαράς Δευτέρας δεν αποκλείεται να πιστέψετε ότι οι περισσότεροι κάτοικοι της πόλης δουλεύουν σε ανθρακωρυχεία ή σε αλευρόμυλο (ανάλογα ποιους θα συναντήσετε). Κι αυτό γιατί το απόγευμα έχουν προηγηθεί τα αλευρομουτζουρώματα. Ντόπιοι χωρίζονται σε ομάδες που πετούν η μία στην άλλη αλεύρι και χρωματιστή σκόνη. Καλά βαψίματα!

Θήβα
Ο Βλάχικος Γάμος
Εθιμο που έφεραν οι Βλάχοι που μετακόμισαν στην πόλη της Βοιωτίας από την περιοχή του Ασπροπόταμου στην Πίνδο. Ουσιαστικά πρόκειται για διακωμώδηση του γάμου με τον ρόλο της νύφης να παίζεται από άντρα. Κυριαρχούν παντού οι αισχρολογίες, οι υπερμεγέθεις φαλλοί, οι διάλογοι με βλάχικη προφορά μεταξύ των «συμπέθερων». Εθιμο που έχει τις ρίζες του στην προχριστιανική εποχή. «Το έθιμο γίνεται στην πόλη μας από το 1830. Κάποια στιγμή τον ρόλο της νύφης άρχισε να παίζει γυναίκα... Ομως εδώ και 4 χρόνια έχουμε επαναφέρει την πρωταρχική μορφή» λέει ο πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου βλάχικου γάμου Θήβας κ. Νεκτάριος Χατζηδούρος. Κορυφαία στιγμή του εθίμου ο κυκλικός «χορός του πεθαμένου».

ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Τύρναβος
Μπουρανί

Μετά τη βραδινή καρναβαλική παρέλαση της Κυριακής την επόμενη μέρα ακολουθεί το Μπουράνι. Ανδρες και γυναίκες συγκεντρώνονται κοντά στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, όπου παρασκευάζουν το «μπουρανί», μια αλάδωτη σούπα με σπανάκι, τσουκνίδα, ραδίκι και ξίδι. Επειτα, το σερβίρουν και στο τέλος του φαγητού, το γλέντι φουντώνει. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται αθώο για τα αποκριάτικα στάνταρντ. Ομως χωρίς να το πάρετε χαμπάρι θα βρεθείτε περιτριγυρισμένοι από τεράστια φαλλικά σύμβολα και ανθρώπους που βωμολοχούν. Για το έθιμο, βεβαίως...

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ - ΘΡΑΚΗ
Καλόγερος
Θρακιώτικο έθιμο με έντονο θεατρικό στοιχείο. Μεταφέρθηκε και σε άλλες περιοχές (Δράμα, Πιερία) στις οποίες μετοίκησαν Θρακιώτες. Τα πρόσωπα είναι δύο καλόγεροι, η «Μπάμπω» με το εφταμηνίτικο παιδί της, δύο νύφες (τις υποδύονται νεαροί άντρες), δύο κατσίβελοι και δύο χωροφύλακες. Η δράση είναι καταιγιστική. Ο ένας Καλόγερος ξαφνικά θέλει να νυμφευθεί και βρίσκει τη νύφη. Ο άλλος Καλόγερος - κουμπάρος τον σκοτώνει και η νύφη θρηνεί. Κάποια στιγμή ο Καλόγερος ανασταίνεται. Ο δαίμων της φύσεως φονεύεται σε ακμαία ηλικία για να μη πεθάνει από γεροντικό μαρασμό και ανασταίνεται. «Το τελευταίο μέρος είναι τελετουργική εικονική άροση - όργωμα μπροστά στην εκκλησία με καινούργιο αλέτρι και ζυγό καθώς και σπορά, πράξη ομοιοπαθητικής μαγείας, που μας μεταφέρει ακόμη και σε προ διονυσιακές τελετές» επισημαίνει στο Βήμα η κυρία Αικατερίνη Πολυμέρου - Καμηλάκη, διευθύντρια του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών.

Καστοριά
Ο Χάσκαρης και οι Μπουμπούνες
Την Κυριακή της Αποκριάς η Καστοριά τυλίγεται στις… φλόγες, αφού γίνονται οι Μπουμπούνες. Εθιμο που από τη λατρεία της φωτιάς, στην οποία αναφέρεται, «προδίδει την προχριστιανική καταγωγή του. Ενα ακόμη έθιμο, είναι ο «Χασκάρης». Κάποιος δένει στην άκρη ενός πλάστη ένας αυγό και το γυρίζει από στόμα σε στόμα. Οποιος καταφέρει να αρπάξει πρώτος το αυγό κερδίζει.

ΚΡΗΤΗ
Ρέθυμνο
Το κλέψιμο της νύφης
Την Παρασκευή γίνεται η μεγάλη καρναβαλική παρέλαση, η μεγαλύτερη της Κρήτης. Την Καθαρά Δευτέρα σε δύο χωριά της περιοχής, το Μέρωνα και το Μελιδώνι αναβιώνουν μια σειρά από έθιμα όπως το κλέψιμο της νύφης και το μουτζούρωμα. Φυσικά το κρασί ρέει άφθονο.

ΑΙΓΑΙΟ
Σκύρος
Ο Γέρος και η Κορέλα
Είναι η ώρα του Γέρου και της Κορέλας, των δύο μεγάλων πρωταγωνιστών των σκυριανών Αποκριών. Η μεταμφίεση του Γέρου περιλαμβάνει χοντρή μαύρη κάπα, άσπρη υφαντή βράκα και δεκάδες κουδούνια που μπορεί να φτάσουν και τα 50 κιλά. Η ντάμα του η «Κορέλα» είναι ντυμένη με παραδοσιακή σκυριανή στολή και χορεύει συνεχώς γύρω του. Σύμφωνα με την παράδοση το έθιμο προήλθε από κάποια θεομηνία η οποία σκότωσε όλα τα ζώα του νησιού. Ο τσοπάνης ζώστηκε τα κουδούνια των ζώων και κατέβηκε στο χωριό να ειδοποιήσει τους υπόλοιπους.

Κάρπαθος
Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων

Στην Κάρπαθο, ο εορτασμός της Αποκριάς εκλαμβάνει μορφή απόδοσης άτυπης δικαιοσύνης. Και τούτο διότι, λειτουργεί το Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων! Ορισμένοι εκ των κατοίκων προβαίνουν σε άσχημες χειρονομίες. Αμέσως, συλλαμβάνονται από και οδηγούνται στο Δικαστήριο ενώπιον του Καδή. Εκεί, τους κατηγορίες απευθύνονται ξεκαρδιστικές κατηγορίες.


Πουλιόπουλος Γιώργος